Kalendarze zamojskie
Słowo Kalendarz pochodzi od łacińskiego rzeczownika kalendarium oznaczającego księgę zawierającą obwieszczenia. Prof. Krystyna Długosz-Kurczabowa podaje w Wielkim słowniku etymologiczno–historycznym języka polskiego PWN, Warszawa 2008, s. 282-283: W tradycji rzymskiej najwyższy kapłan na początku każdego miesiąca zwoływał na Kapitol obywateli i ogłaszał im długość miesiąca, przypadające święta, ważne wydarzenia.
Ogłaszamy zatem, że w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego powstał Kalendarz na Rok Pański 2021. Jest to wydawnictwo w dwójnasób szczególne. Po pierwsze pojawia się w serii Biblioteka Stulecia i jest jej trzecią pozycją przygotowaną na okoliczność jubileuszu 100-lecia Książnicy Zamojskiej. Po wtóre przyświeca mu cel popularyzacji biblioteki jako miejsca, wokół którego skupiają się ludzie, dla których książka jest czymś więcej niż tylko zbiorem oprawnych kartek. W Kalendarzu znajdują się – z konieczności skrócone – opowieści o ludziach, miejscach i wydarzeniach związanych głównie z książką, Zamościem i Zamojszczyzną, ale nie tylko.
Nasze wydawnictwo wpisuje się w bogatą tradycję tzw. „Kalendarzy Zamojskich”, która sięga II połowy XVII wieku, kiedy to z Drukarni Akademii Zamojskiej wychodziły kalendarze Stanisława Niewieskiego, później także jego syna Franciszka. Na przełomie wieków ukazywały się w Zamościu kalendarze Tomasza Ormińskiego. Najpopularniejsze XVIII-wieczne kalendarze – cieszące się popularnością w całey Rzeczypospolitey wydawał również w Zamościu Stanisław Duńczewski. Kilka jego dzieł można obejrzeć w zbiorach Biblioteki Cyfrowej Książnicy Zamojskiej. Wśród nich Kalendarz polski y ruski na rok Panski MDCCXLVI po przybyszowym pierwszy, po przestępnym wtory i według chronologistów przez Stanisława z Łazow Dunczewskiego wyrachowany. Ciekawie prezentuje się Kalendarz informator firm chrześcijańskich w Zamościu na rok 1938. A nie jest to jedyny kalendarz w naszych cyfrowych zbiorach.
Kalendarze wciąż zajmują jedne z ważniejszych miejsc w wielu domach. Są nośnikiem podstawowych dziennych informacji, miejscem na notatki, dostarczają również estetycznych wrażeń. Nawiązujemy do najlepszych zamojskich tradycji. Wykonaniem – nasz kalendarz wydaje się przebijać wszystkie inne. Zawartością powinien kilkukrotnie zaskoczyć. Nie byłby jednak tym, czym jest, gdyby nie ludzie – począwszy od pracowników biblioteki zaangażowanych w jego powstanie, przez osoby i instytucje współpracujące z biblioteką, na Fotografach zamojskich skończywszy. Niemałe opóźnienie zawdzięczamy nie tylko wirusowi w koronie, ale i ludzkim ograniczeniom. Nie bez powodów mówi się, że okres sprawozdawczy w bibliotece jest niemal takim wyzwaniem, jak zdobycie K2 zimą, co ciekawe – szczyt został tegoż roku zdobyty. Nie ma wszak rzeczy niemożliwych. Finis coronat opus. Skończyliśmy i my.
Marlena Jarosz, Renata Ożgo, Leszek Wygachiewicz i Piotr Piela, czyli zespół redakcyjny złożony z pracowników Czytelni Regionalnej i Ogólnej i Działu Biblioteka Cyfrowa Książnicy Zamojskiej dziękuje koleżankom i kolegom z biblioteki za wyrozumiałość i cierpliwość jaką obdarzali nas w okresie narodzin Kalendarza. Podróż przez historię Zamościa i Zamojszczyzny była dla nas fantastyczną przygodą, na którą teraz zapraszamy również Państwa.
Kalendarz Biblioteki Stulecia na Rok Pański 2021 powstał dzięki zaangażowaniu całkiem sporej grupy ludzi. Na nic jednak zdałaby się ta – trzeba to przyznać – wyczerpująca praca, gdyby nie finansowe wsparcie pewnych osób… sponsorów, choć w tym szczególnym przypadku „sponsor”, nijak tutaj nie pasuje. Dobrym określeniem wydaje się być „darczyńca”, wszak zostaliśmy obdarowani, ale najwłaściwszym – naszym zdaniem – będzie „mecenas”.
Wsparcie – bezinteresowne – dla instytucji kultury to wyraz zrozumienia potrzeb, efekt wnikliwej obserwacji środowiska i chęć dzielenia się – tak potrzebna – zwłaszcza w tym trudnym dla wszystkich okresie. Do szlachetnego grona Przyjaciół biblioteki zaliczamy: Panią Agnieszkę Cybulską i Pana Konrada Jaeschke – Kancelaria Radcy Prawnego Konrad Jaeschke.
Składamy serdeczne podziękowania naszym Mecenasom Kultury za dostrzeżenie działań i potrzeb Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego. Dzięki Wam nasze pomysły mają możliwość urzeczywistniania się. Dziękujemy, że jesteście!
Słowo i obraz idą sobie w parze od lat. Uzupełniają się, wspierają. Czasem pierwsze bierze górę nad drugim, by za chwilę ustąpić miejsca, puścić przodem. Wyrażamy nadzieję, że udało nam się znaleźć równowagę. Słowa zbieraliśmy z wielu źródeł. W opracowaniu materiałów niezastąpione okazały się zbiory regionalne Książnicy Zamojskiej, posiłkowaliśmy się Zamościopedią, materiałami publikowanymi na stronach zamojskich instytucji oraz szeroko rozumianymi zasobami internetowymi.
Podpowiedzi w doborze haseł szukaliśmy u doktora Jacka Feduszki, Andrzeja Kędziory, Sławomira Bartnika, Krzysztofa Hałona, Bogdana Nowaka. Zdajemy sobie sprawę, że nie wszyscy znaleźli się na kartach 2021 roku, niemniej staraliśmy się pomieścić, jak najwięcej.
Po ilustracje zwróciliśmy się do osób, które lubią mieć przy sobie aparat. Zdjęć do kalendarza użyczyli i poszukiwania tychże wsparli: Stanisław Orłowski, Mirosław Chmiel, Jan Cios – Życie Zamościa, Krzysztof Serafin, Tomasz Krywionek – Nowy Kurier Zamojski, Dominika Lipska – Stowarzyszenie „Turystyka z Pasją” która użyczyła nam zdjęć Kazimierza Chmiela, Marek Jawor, Jerzy Tyburski dyrektor BWA Galerii Zamojskiej, Krzysztof Szmit prezes MZK, Andrzej Szumowski, Jakub Żygawski dyrektor Archiwum Państwowego w Zamościu, Henryk Szkutnik, Andrzej Chroń, Leszek Wygachiewicz, Marek Sadło, Agnieszka Piela, Jadwiga Hereta, Bogusław Pupiec, Andrzej Urbański dyrektor Muzeum Zamojskiego w Zamościu, Marek Kołcon, Anna Kłossowska, Adam Gąsianowski, Andrzej Kudlicki, Arkadiusz Jakubowski, Marcin Sikora/wcinajpolske, Agnieszka Brylewicz, Ewa Lisiecka, Helena Wolska, Muzeum im. Oskara Kolberga, Łukasz Kot – Katolickie Radio Zamość. Zdjęcia ze zbiorów Ziomkostwa Żydów Zamojskich w Izraelu udostępniła nam Maria Fornal. Wsparło nas Państwowe Muzeum na Majdanku. Wykorzystaliśmy również fotografie Janusza Zimona BWA, archiwum CKF „Stylowy”, zbiory Federacji Bibliotek Cyfrowych, zdjęcie z arch. Zgromadzenia FMM w Łabuniach, prace z konkursu „Mój Zamość” i zbiory własne Książnicy Zamojskiej.
