Wielu ludzi jest przekonanych, że aktywność fizyczna to główny sposób na zachowanie jasności umysłu i ostrości pamięci. Jednak kanadyjscy naukowcy przedstawili zupełnie inne dane: nowoczesne gry wideo są w stanie wyraźnie poprawiać zdolności poznawcze, zostawiając tradycyjne treningi w tyle pod tym względem. Dlaczego badacze zmieniają poglądy na temat korzyści płynących z gier dla mózgu? Czy nowy nawyk może zastąpić zwykły sport, jeśli chodzi o kondycję umysłu?
Nowe spojrzenie na trening umysłu
Najnowsze badanie Uniwersytetu Zachodniego w Kanadzie podważyło utrwalone poglądy na temat sposobów trenowania mózgu. Gracze osiągali lepsze wyniki w testach pamięci, koncentracji i zdolności rozumowania niż ci, którzy nie spędzają czasu przy grach wideo. Profesor Adrian Owen, neurobiolog i jeden z autorów pracy, przytacza imponujące liczby: uczestnicy grający pięć lub więcej godzin tygodniowo wykazywali poziom funkcji poznawczych odpowiadający osobom o 13,7 roku młodszym, które w ogóle nie grały.
Nawet ci, którzy poświęcali grom mniej niż pięć godzin, według naukowców, wykazywali wyniki jak osoby o 5,2 roku młodsze. Odwrotne rezultaty zaobserwowano w grupie aktywnie uprawiającej sport: standardowe obciążenie według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (150 minut tygodniowo) nie dało zauważalnego efektu dla pamięci ani myślenia. Niemniej jednak aktywność fizyczna znacząco obniżała ryzyko depresji i zaburzeń lękowych.
Dlaczego gry wideo dziś potrafią trenować mózg
W ostatnich latach gry wideo przeszły transformację: obecnie stanowią złożone systemy interaktywne, wymagające strategicznego myślenia, szybkiej reakcji i umiejętności radzenia sobie z wieloma zadaniami jednocześnie. Badanie objęło szerokie spektrum popularnych gier: wśród nich znalazły się Minecraft, Civilization, Hearthstone, Roblox, The Witcher, Mass Effect, Fallout 4, Skyrim, Grand Theft Auto, a także symulatory sportowe, takie jak FIFA i Rocket League.
Regularne sesje gry, jak wykazały testy, rozwijają uwagę, zwiększają szybkość przetwarzania informacji i trenują zdolność podejmowania decyzji w warunkach braku czasu. Profesor Owen zauważa: proces gry aktywuje system nagrody mózgu, wywołując wyrzut dopaminy — neuroprzekaźnika wzmacniającego motywację i tworzącego warunki do rozwoju trwałych umiejętności poznawczych.
Gry zręcznościowe jako jedno z najlepszych ćwiczeń dla mózgu
Gry zręcznościowe przede wszystkim wymagają od człowieka szybkiej reakcji. Są bardzo dynamiczne, co pozwala rozwijać szybkość przetwarzania informacji. Ponadto poprawiają koordynację sensomotoryczną i pozytywnie wpływają na uwagę. Takie gry uczą mózg szybkiej adaptacji do nowych warunków i strategii, a także zwiększają odporność na niepowodzenia.
Jakie rodzaje gier zręcznościowych najlepiej wpływają na zdolności poznawcze? Po odpowiedź zwróciliśmy się do przedstawicieli stron z opisami takich gier. Najszybciej na nasze zapytanie zareagował serwis z zestawieniami crash-gier, o którym można się dowiedzieć, jeśli przejdź do strony. Poinformowano nas, że odwiedzający stronę nie bez powodu wybierają gry zręcznościowe. Takie gry nie tylko pomagają się zrelaksować, ale i rozwijają zdolności poznawcze jednocześnie w kilku kierunkach.
Korzyści z ćwiczeń fizycznych dla psychiki i ograniczenia ich wpływu na zdolności umysłowe
Chociaż standardowe ćwiczenia fizyczne nie wykazały wyraźnego wpływu na funkcje poznawcze, korzyść dla zdrowia psychicznego okazała się bezsporna. Uczestnicy, którzy nie stosowali się do zaleceń dotyczących aktywności fizycznej, według badania, dwa razy częściej mieli do czynienia z depresją i półtora raza częściej cierpieli na uogólnione zaburzenie lękowe. Dlaczego więc wysiłek fizyczny nie jest w stanie wzmocnić pamięci i myślenia w dłuższej perspektywie? Naukowcy tłumaczą to specyfiką badania: analizowano tylko odległe skutki regularnych treningów, podczas gdy krótkotrwałe wzrosty aktywności mogą dawać tymczasowy efekt witalności i jasności umysłu. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca dorosłym poświęcać umiarkowanym treningom co najmniej 150 minut tygodniowo, wskazując na ich korzyść dla ogólnego stanu zdrowia i profilaktyki zaburzeń poznawczych wraz z wiekiem.
Opinie i reakcje ekspertów: co wywołało zdziwienie
Wyniki pracy wywołały zdziwienie nawet wśród doświadczonych neurobiologów. Profesor Owen przyznaje: „Byłem zaskoczony tym, że gry wideo wyraźnie poprawiają funkcje poznawcze, w przeciwieństwie do zwykłych ćwiczeń fizycznych, bo wcześniejsze badania nie potwierdzały skuteczności ‘treningów mózgu’ za pomocą gier komputerowych”. Przyczynę widzi w ewolucji samych gier — nowoczesne projekty stały się znacznie bardziej złożone i wymagają stałego zaangażowania, strategicznych kalkulacji, rozwiązywania niestandardowych zadań. To kontrastuje z przestarzałymi eksperymentami, gdzie wykorzystywano proste programy edukacyjne. Niektórzy eksperci dopuszczają, że niektóre rodzaje sportów o wysokim poziomie koordynacji lub intensywne treningi mogą dawać inny rezultat, jednak danych na ten temat jest na razie za mało.
Jak przeprowadzono badanie i kto brał udział
Aby określić wpływ różnych rodzajów aktywności na zdolności poznawcze, naukowcy zaangażowali 1000 dorosłych w wieku od 18 do 87 lat. Wszyscy uczestnicy przeszli ankietę, w której opisywali swój styl życia, poziom wykształcenia, obecność chorób przewlekłych i liczbę godzin spędzonych przy grach wideo w ciągu ostatniego roku. Następnie badani wykonywali serię testów sprawdzających pamięć, uwagę i szybkość reakcji. Wyniki analizy wykazały trwały związek między częstotliwością gry a wskaźnikami sprawności umysłowej. Wyniki zostały opublikowane na otwartym portalu PsyArXiv, co pozwala innym badaczom zapoznać się z metodologią i powtórzyć eksperyment w celu zwiększenia wiarygodności.
Jakie gry wideo weszły do badania i czego mogą nauczyć
Uczestnicy wymieniali gry strategiczne, takie jak Civilization i Hearthstone, projekty fabularne jak The Witcher i Skyrim, popularne symulatory sportowe i dynamiczne wyścigi. Strategie rozwijają umiejętność planowania, analizowania i adaptowania się do nowych warunków, gry fabularne wymagają rozwiązywania złożonych zadań moralnych i logicznych, a sportowe — trenują szybkość reakcji i współpracę zespołową. Okazało się, że nawet starsi uczestnicy są w stanie czerpać korzyści z gier: badacze podali przykład babci, która regularnie gra z wnuczką w nowoczesne projekty konsolowe. Czy można uznać gry wideo za nowe narzędzie utrzymania aktywności umysłowej, zwłaszcza w dojrzałym wieku?
Perspektywy i praktyczne wnioski: co to oznacza dla każdego z nas
Uzyskane dane zmuszają do ponownego przemyślenia dotychczasowych poglądów na utrzymanie zdrowia poznawczego. Gry wideo, jak się okazało, mogą być nie tylko rozrywką, ale i skutecznym sposobem treningu mózgu. Jednak nie należy zapominać o równowadze: połączenie sportu i ćwiczeń umysłowych może przynieść maksymalne korzyści. Autorzy badania podkreślają: obejmuje ono jedynie długoterminowe efekty i nie uwzględnia wpływu poszczególnych gatunków lub nietypowych rodzajów sportu. W przyszłości naukowcy zamierzają poszerzać próbę i analizować różne grupy populacji. Dla każdego człowieka ważne jest świadome podejście do wyboru aktywności, aby wspierać i wzmacniać zdrowie mózgu przez całe życie.